Tıkayıcı Uyku Apnesi
(OSAS)
Apne nedir? Ne şikâyetlere
yol açar?
Uykuda 10 saniyeden fazla nefesi duran, horlayan ve gündüz
dikkatini toparlayamayan, gündüz uyuklama ihtiyacı olan hastalar uyku apnesi ön
tanısıyla derhal ilgili doktora başvurmalıdır!
Bu hastalarda akciğerlerde problem olmamasına karşın üst
solunum yollarındaki tıkanıklığa bağlı hava yolları kapanmakta ve hasta nefes
alamamaktadır. Bu duruma horlama da eşlik etmekte ve hasta eşi tarafından
“boğulurken uyandırdım” tarzında uyandırılmaktadır. Apne olarak tanımlanan
uykuda nefes durması en az 10 saniye süre ile hastanın nefes alamamasıdır. Bu
hastalarda kandaki oksijen miktarının azalmasına ve uykusuzluğa bağlı olarak
dikkat kaybı, gündüz işte, otomobilde
uyuklama ihtiyacı, sabah baş ağrıları, cinsel problemler, tansiyon
yüksekliği, kilo alımı ve buna benzer daha birçok problemler gözlenmektedir.
Trafik kazalarında uyku apneli şöforler, alkoliklerden daha
fazla can almaktadırlar! Bu hastalar normal bireylere göre 8 kat daha fazla
trafik kazlarına yol açmaktadırlar.
Hem sağlık, hem de sosyal problemlere yol açan bu hastalıkta
horlama, uykuda nefes durması ve gündüz uyuklamaya meyille dikkati çekmektedir.
Uykuda nefes durması bazen saattte 50-60 defa olmaktadır. Hasta sabah sopa
yemiş gibi yataktan kalkmakta ve gündüz dikkatsiz olmakta ve uyuklamaya devam
etmektedir.
Apne sık görülür mü?
Bu hastaların % 70'i kilolu hastalardır. Ancak zayıf
kişilerde de tıkayıcı uyku apnesi hastalığı izlenebilir. Hareketsiz yaşam,
alkol ve sigara kullanımı, geç saatlerde yenen yemekler de bu hastalığı
artırır. OSAS toplumun % 8'inde görülür.
65 yaşın üzerinde ise her 4 kişiden biri OSAS hastasıdır. Erkeklerde daha
fazladır.
Maalesef Türkiye'de binlerce hasta tanı almadan ve uygun
tedavi edilmeden yaşamaktadır.
Bu hastalar tedavi edilmezse
% 25'inde kalp krizi, % 25'inde ileri yaşlarda beyinde inme, ve %
30'unda yüksek tansiyon gelişmektedir. Bu yönüyle OSAS birçok ciddi hastalığın
da hazırlayıcısıdır. Çocuklarda da apne (uykuda nefes durması) varlığı hayatı
tehdit eden çok ciddi bir durumdur. Yatakta ani ölüme dek problemlere neden
olabilir. Çocuklarda uykuda birkaç saniyelik kesintiler de apne olarak
değerlendirilir.
Trafik kazalarında düz yolda uyuyan şöförlerde altta yatan
en önemli hastalık OSAS'dır. Bu yüzden özellikle hareketleri oldukça kısıtlı,
yeme ve uyku düzenleri bozuk ve çoğu kilolu olan uzun yol şöförleri OSAS
yönünden değerlendirilmelidir.
Horlama bir hastalık
mı?
Horlamaya sadece sosyal bir problem olarak değil, uyku
hastalıklarının başlangıcı olarak ele almalı ve anlatılan ek şikayetler varsa
muayane, kan ve görüntüleme tetkikleri ve gece hastanede kalınan uyku testi
yapılmalıdır. Bunların sonucuna göre de tıbbi ve/veya cerahi tedavi
uygulanmalıdır.
Öncelikle tıbbi öneriler içinde hastanın kilo vermesi,
yaşamında daha fazla sportif aktivitelere yer vermesi, alkol, sigara
kullanmaması, saat 20'den sonra su dışında bir şey tüketmemesi, reflüsü varsa
reflü tedavisi yaptırması akla gelmektedir.
Muayene:
Hastalar genellikle aşırı kilolu, kısa boyunlu ve altçenesi biraz geride kişilerdir. Öncelikle burun olmak üzere solunum yollarındaki tıkanıklar çok iyi değerlendirilmelidir. Endoskopik kamera sistemleriyle ağız, burun, geniz, dil kökü, ses telleri, gırtlak, yumuşak damak, küçü dil, alt çene gibi birçok alan ayrıntılı olarak muayene edilmelidir.
Hastalar genellikle aşırı kilolu, kısa boyunlu ve altçenesi biraz geride kişilerdir. Öncelikle burun olmak üzere solunum yollarındaki tıkanıklar çok iyi değerlendirilmelidir. Endoskopik kamera sistemleriyle ağız, burun, geniz, dil kökü, ses telleri, gırtlak, yumuşak damak, küçü dil, alt çene gibi birçok alan ayrıntılı olarak muayene edilmelidir.
Testler:
Polisomnografi
(uyku testi) tanıda kullanılan önemli bir testtir. Bu testte hasta uykudayken
beyin elektrografileri, EKG, göz hareketleri, kandaki oksijen düzeyleri ve hava
girişleri devamlı kaydedilir. 5-8 saat süresince kaydedilen bu bulgular
değerlendirmeye alınır. Eğer solunum durması ve hava akımı azalmaları (apne ve
hipopneler) belli bir sayının üzerindeyse
tıkayıcı uyku apnesi tanısı konulur.
Tıbbi tedavide neler
yapılıyor?
Tıbbi tedavide birinci seçenek CPAP denilen ve burundan hava
veren maskelerdir. Hastalarımız bu maske ile uyurlarsa burundan geçecek pozitif
basınçlı hava ile hava yolu tıkanıklığı aşılabilecektir.
Ağız içi cihazlar da dilin geriye düşüp solunum yolunu tıkamasını
engeller ve kullanılmaktadır.
Cerrahi tedavi
seçenekleri nelerdir?
Cerrahi tedavilerde ise öncelikle hastada mevcut hava yolunu
tıkayan burun eğrilikleri düzeltilir. Eğer bademcikler aşırı büyükse bunlar
alınmalıdır. Hastada kronik sinüzit, burunda polip gibi problemler varsa
cerrahi olarak bunlar giderilebilir. Daha ileri cerrahi seçenekler arasında ise
her hastadaki tıbbi, laboratuvar ve muayene bulgularına göre damak cerrahileri,
çene cerrahileri, dil kökü işlemleri gibi çok çeşitli operasyonlar
yapılabilmektedir.
Unutulmamalıdır ki, tedaviden daha önemlisi öncelikle bu
hastalara doğru ve erken tanı koymaktır. Bu sayede gelişmesi muhtemel birçok
problemin önüne geçilebilir.
Prof.Dr. Erkan TARHAN
Kulak Burun Boğaz
Hastalıkları ve Baş-Boyun Cerrahisi
Ağız Yüz ve Çene
Cerrrahisi
Telefon: 0 312 284 19
20
GSM: 0 532 387 12 25
Adres: Ankara Ticaret
Merkezi 3/15 Kızılırmak Mah. 1450. Sokak Çukurambar, Çankaya, Ankara
Linkedin: https://www.linkedin.com/in/profdrerkantarhan/
Pinterest: https://tr.pinterest.com/profdrerkan/
Pinterest: https://tr.pinterest.com/profdrerkan/
